Kazimierz Rajda

wersja cyfrowa dostępna na miejscu

Kazimierz Rajda Prezes (do 2021) OSP w Roczynach opowiada o swoich początkach w straży pożarnej, o jednostce OSP Roczyny jednej z czołowych jednostek w regionie, o wyposażeniu tejże jednostki, o udziale strażaków w życiu społecznym i kulturalnym wsi. Opowiada o elektryfikacji wsi, budowie kościoła, o sukcesach na zawodach pożarniczych, o drużynie młodzieżowej, o dużych akcjach ratowniczych, w których brała udział jednostka z Roczyn. Mówi o swym dziadku Wincentym Kudłaciku który był jednym z założycieli roczyńskiej OSP, o swojej strażackiej rodzinie, o wołoskim pochodzeniu swojej rodziny. Opowiada o hucie szkła w Rzykach, orkiestrze dętej z Roczyn, o festynach wiejskich, o tzw. strażach żniwnych a także o zmianach w technologii budownictwa we wsi.     

Mężczyzna siedzi przy biurku przed komputerem.

5.JPG

128464-thumbnail_5.png

PL_1061_AGA_111.mp3

00:00:00.800 --> 00:00:11.680
Nazywam się Kazimierz Rajda,  jestem prezesem Ochotniczej Straży Pożarnej w Roczynach, rocznik 46'.

00:00:12.640 --> 00:00:35.090
Pierwsza remiza OSP wybudowana, nie wybudowana, bo to tak, no można to też budową nazwać, bo to była składnica narzędzi pożarniczych. Tak się to nazywało w pierwszym tym nazewnictwie. Była wybudowana poniżej Chmury i poniżej Zbyszka Janosza, tam na drodze, ścieżce jak się idzie za rzekę na ulicę Zarzeczną.

00:00:36.410 --> 00:00:51.280
Później w 30' którymś roku, w latach 30', był wybudowany dom ludowy i w tym domu ludowym między innymi tam w piwnicach była usytuowana remiza Ochotniczej Straży Pożarnej.

00:00:51.990 --> 00:01:18.010
Ta remiza tam w domu Ludowym była do 1975 roku. W 1975 roku było przekazanie obecnego domu strażaka, gdzie obecnie przebywamy i od tego czasu tutaj gospodarujemy, rządzymy. Obecnie jeszcze jestem prezesem zarządu Ochotniczej Straży Pożarnej w Roczynach.

00:01:19.230 --> 00:01:34.200
W ochotniczych strażach pożarnych działam od 1963 roku. Pierwsze należałem do Zakładowej Ochotniczej Straży Pożarne  Wytwórni Silników Wysokoprężnych w Andrychowie do 98' roku.


00:01:41.610 --> 00:01:48.410
A od 74/75 roku należę również do Ochotniczej Straży Pożarnej w Roczynach.

00:01:50.040 --> 00:02:02.070
Całe życie pracowałem w  ochronie przeciwpożarowej,  po szkole no to normalnie tak jak to kiedyś było do zawodowej szkoły poszedłem przy WSW w Andrychowie tam była przyzakładowa szkoła

00:02:06.290 --> 00:02:16.050
Po szkole jeździliśmy po Polsce na praktykach, bo to było uruchomienie pierwszej odlewni w Andrychowie w WSW w 64' roku bodajże chyba.

00:02:16.960 --> 00:02:30.480
No i tak później do straży, od 72 roku pracowałem w ochronie przeciwpożarowej w zakładzie WSW do 98' roku

00:02:31.610 --> 00:03:03.870
Z dzieciństwa no to w Roczynach na pewno działała Ochotnicza Straż Pożarna, miała ogromny prestiż i zaufanie społeczeństwa. Kiedyś strażacy to było całkiem inna organizacja można powiedzieć,  całkiem inne wyposażenie. To było wszystko bardzo proste, początkowo to nawet jeszcze tutaj pamiętam ręczną sikawkę z 60' lat czy wcześniej z końca 50' lat.

00:03:04.400 --> 00:03:18.220
W 60 którymś tam roku to z demobilu do Roczyn przyszedł  samochód taki ciężarowy, który został przerobiony na strażacki, to był Chevrolet.

00:03:19.140 --> 00:03:31.380
Później jeszcze "doczka" amerykańska z Demobilu też tutaj była przerobiona, skarosowana na strażacki.

00:03:32.490 --> 00:03:48.360
Dopiero w 75 roku przy oddaniu domu strażaka w Roczynach, został przekazany OSP Roczynom "Żuk" pożarniczy, typowy lekki samochód ratowniczo-gaśniczy.

00:03:49.580 --> 00:04:08.780
Później kolejnym samochodem w Roczynach to był przekazany z Zakładowej Zawodowej Straży Pożarnej AZPB: "Star 25", który był tutaj używany do 86 roku.

00:04:09.840 --> 00:04:20.270
W 86 roku  OSP dostała nowy samochód "Star 244",  tak zwaną "kolę".

00:04:21.700 --> 00:04:50.770
Który był używany do 2015 roku, bo w 2015 roku OSP otrzymała nowy samochód, który obecnie jest eksploatowany: Star yyy przepraszam...  Iveco GCBA 3,5  27 przez 2600.

00:04:51.970 --> 00:05:16.060
To są oznaczenia pożarnicze dla samochodów, ponadto w 2002 roku OSP otrzymała  z Komendy Wojewódzkiej przy wsparciu gminy z (NIEZROZUMIAŁE) samochód ratownictwa technicznego oraz narzędzia hydrauliczne marki Holmatro, które są użytkowane do tego czasu.

00:05:16.960 --> 00:05:27.910
W 2004 roku  OSP zakupiła samochód  lekki marki  Gazela.

00:05:29.220 --> 00:05:38.580
Z napędem na 4x4, który bardzo dobrze sprawuje się w terenie, również jest eksploatowany do tego czasu.

00:05:40.370 --> 00:05:57.380
z lat 50, z końca 50 lat to pamiętam to w OSP jeszcze w domu ludowym, to były organizowane różne przedstawienia, imprezy, zabawy, festyny.

00:05:58.100 --> 00:06:09.170
Wtedy festyny takie to były bardzo często organizowane wtedy społeczeństwo jakoś bardzo chętnie na to przychodziła.


00:06:16.260 --> 00:06:27.640
No a tutaj również strażacy między innymi byli organizatorami budowy drogi tej ulicy Bielskiej: Czaniec- Andrychów w latach 60.

00:06:28.640 --> 00:06:58.720
To się odbywało, no no bardzo jakimiś prostymi, prymitywnymi wtedy sposobami: łopata, traktory i przyczepy na wożenie, wywożenie  materiałów  tych budowlanych pod drogę i ta droga dopiero w 60. Bodajże 8 roku została położony asfalt i zakończona budowa. Strażacy uczestniczyli też w, byli inicjatorami  elektryfikacji Roczyn.

00:07:05.960 --> 00:07:10.690
To się odbywało w 2. Połowie lat 50.

00:07:13.380 --> 00:07:43.260
Roczyny wtedy zostały do końca zelektryfikowane, bo to tak się odbywało etapami również. Te domy co były bliżej Andrychowa to od Andrychowa się tak stopniowo dołączały do tej linii energetycznej, a później reszta Roczyn, dół tam cały to było od Andrychowa wszystko zelektryfikowane, a reszta Roczyn dopiero później zawiązał się komitet organizacyjny elektryfikacji.

00:07:43.700 --> 00:07:58.540
I ta elektryfikacja została doprowadzona do końca. Strażacy też bardzo dużo pracy włożyli i uczęszczali przy budowie Kościoła Parafialnego w Roczynach.

00:07:59.360 --> 00:08:13.500
Później te prace wysokościowe, dachowe to tam przeważnie wszystko strażacy pomagali plus ci pracownicy tam blacharze, nie blacharze, dekarze, którzy te roboty dachowe kończyli.

00:08:15.770 --> 00:08:46.230
Straż zawsza była jakimś motorem, w swoim środowisku, wszelkich prac społecznych, czyli inicjatorem różnych przedsięwzięć, takich żeby sobie poprawić to bytowanie w tym środowisku. Ochotnicza Straż Pożarna w Roczynach cały czas należała do czołówki najmocniejszych straży w gminie, w powiecie. Zawsze na zawodach zajmowała czołowe miejsca, brała udziału w miejsko-gminnych zawodach, w gminnych, powiatowych, rejonowych, bo te podziały administracyjne kraju się zmieniała, wojewódzkich za Województwa Bielskiego, za Województwa Krakowskiego i obecnie Małopolski. 

00:08:46.280 --> 00:09:17.750
Zawsze w tych czołówkach tam się mieściła. Również duże sukcesy w zawodach odnosi, odnosiła młodzieżowa drużyna pożarnicza, która od 60 lat tutaj istnieje.

00:09:17.830 --> 00:09:26.880
W latach 70 też brała udział w zawodach wojewódzkich w Bielsku Białej za Województwa Bielskiego.

00:09:28.140 --> 00:09:32.310
Do tego czasu bardzo aktywnie działa.

00:09:33.030 --> 00:09:42.540
Opiekunami tej młodzieżowej drużyny pożarniczej  obecnie to jest Edyta Osowska, Ania paluch, Aleksandra Babińska i wszyscy pomagają w prowadzeniu tej młodzieżowej drużyny pożarniczej.

00:09:53.050 --> 00:10:09.940
Młodzieżowa drużyna to jest cały narybek, ktoś to musi stopniowo przejmować po starszych kolegach strażakach i tutaj bardzo się chwali, że mają jeszcze chęci i chcą działać w tej młodzieżowej drużynie pożarniczej, a później w Ochotniczej Straży Pożarnej.

00:10:10.920 --> 00:10:37.150
No swego czasu też pszczelarze mieli tutaj wystawę i organizowali swoje święto pszczelarskie. To mieli tak samo chyba przekazanie sztandaru wtedy dla  związku gminnego w Andrychowie, który działa i cała uroczystość odbywała się tutaj w kościele parafialnym w Roczynach i i przy Remizie w Roczynach.

00:10:37.970 --> 00:10:54.970
No to na przestrzeni tych lat to tutaj bardzo dużo, do takich największych akcji to trzeba zaliczyć w 1971 roku pożar rafinerii Czechowice, gdzie OSP Roczyny tam brała między innymi udział.

00:10:55.530 --> 00:11:25.560
Później w latach osiemdziesiątych również  pożar lasu za Województwa Bielskiego na Straconce  koło Bielska, też tam OSP brała udział w akcjach powodziowych w latach 90. Na terenie gminy Andrychów gminy Kęt,  województwa później już Małopolskiego pod Tarnowem aż tam była jednostka gdzieś przy usuwaniu szkód później powodziowych.

00:11:29.870 --> 00:12:00.470
Przy wichurach, no takie największe pożary też jakie na 92' roku były w Polsce,  to pożar lasów w okolicach Olkusza latem, a później  po tym pożarze wybuchł pożar lasów w Kuźni Raciborskiej. Wtedy tam też jak w jednej akcji gaśniczej, tak i w drugiej, to były kilkudniowe działania i strażacy byli wymieniani, dowożeni tam do samochód na wymianę, tam 24 godzinne akcje były, po 24 godzinach byli zawsze podmieniani.

00:12:16.830 --> 00:12:46.980
Czy 2006:  powódź w Andrychowie i w gminie Porąbka. Wtedy to też zniszczenia mostów były to też były długotrwałe działania ratownicze, później usuwanie skutków tej powodzi to brały udział jednostki z połowy województwa małopolskiego. Dziadek, dziadek Wincenty Kudłacik był między innymi jednym  z założycieli Ochotniczej Straży Pożarnej w Roczynach w 1911 roku.

00:12:47.750 --> 00:12:56.860
Tata też był członkiem wspierającym do śmierci w  Ochotniczej Straży Pożarnej w Roczynach.

00:12:58.090 --> 00:13:01.380
Brat, bracia też byli w OSP w Roczynach.

00:13:06.680 --> 00:13:12.410
Syn też był, córki, córka teraz jest, wnuki.

00:13:14.110 --> 00:13:19.920
Po kolei cała sztafeta pokoleń rodzinnych. Tak to przeważnie jest w ochotniczych strażach pożarnych.

00:13:20.750 --> 00:13:29.990
Że z pokolenia na pokolenie zostają wciągani w tą działalność i czym za młodu skorupka nasiąknie to później taka jest.


00:13:33.720 --> 00:13:54.870
Dziadkowie to byli wędrownikami. Pamiętam, jak mieliśmy może tam po 10,12, 8 lat to jak my żeśmy przyszli do dziadka, to dziadek siadał na łóżku, a my na podłodze koło dziadka i opowiadał przeżycia wojenne, był uczestnikiem pierwszej wojny światowej dosyć parę lat.

00:13:59.360 --> 00:14:29.420
Babcia została sama wtedy w domu, musiała sobie radę dawać w jakiś tam sposób. Dziadek jeździł też, jak opowiadał, na Węgry w  czasie jeszcze zaborów przed pierwszą wojną światową prawdopodobnie to było, bo już dokładnie nie pamiętam, bo to wymiana, wymiana handlowa, rolnicza była, bo tutaj wtedy kukurydzy nie było, a tam kukurydza była potem kukurydzę mąkę kukurydzianą jak to opowiadał? Jeździli tam znów co innego zawozili.

00:14:34.040 --> 00:15:05.800
Ja mam, całe takie rodzinne archiwum też, jak nam opowiadał  dziadek nazywał się Kudłacik, a 2 dziadek Rajda, dziadek Rajda opowiadał tam nam zawsze, że nasza rodzina pochodzi gdzieś tam  z Podola, z niziny Wołoskiej czyli, że stamtąd przywędrowali przodkowie nasi i takie mam różne wzmianki z różnych czasopism z tych przestrzeni iluś tam dziesięciu lat nazbierałem, że faktycznie po tych nazwiskach Rajda i tu wielu innych które się tutaj pojawiają w tej okolicy to te nazwiska pochodzą tam właśnie, mają pochodzenie tam jakieś rumuńskie.

00:15:06.180 --> 00:15:36.380
Sama nazwa wsi Roczyny też prawdopodobnie pochodzenia jest tam jakiegoś rumuńskiego, wołoskiego. To były bardzo dawne czasy, wtedy ta ludność tam z tamtych rejonów, to byli tak zwani Wołosi i wędrowali wzdłuż Karpat w te rejony i tu się aklimatyzowali i osiedlali.

00:15:36.450 --> 00:16:07.190
Prawdopodobnie z czystego ludu wołoskiego pochodzimy czy  innego, to nie wiadomo, no trzeba by było sprawdzać na ile do jakiego roku by można było dojść tutaj w  okolicach, dzieje swojego rodu całej rodziny to trudno powiedzieć.

00:16:09.950 --> 00:16:40.360
Bo tam z tamtych rejonów to na pewno się nigdy nie dowiemy: gdzie, co i jak, to już tutaj ci Wołosi, to już chyba byli takimi tymi ostatnimi emigrantami, którzy tutaj emigrowali, bo ci pierwsi to, że tam już wcześniej osiadali i aklimatyzowali, a tutaj to już jest ta resztka chyba tych ludów Wołoskich. To była całkiem inną tam organizacje mieli swoją organizację, którą tam przestrzegali. 

00:16:40.530 --> 00:17:10.780
A co do rzek, rzeki to tam też mają bardzo dawną historię. Przecież tam huta szkła była z tego co pamiętam z różnych opowiadań i z zapisków różnych historycznych to to gdzieś tam była ta huta,  tam było również hala przecież Rzycka co do wypasu baranów była kiedyś tam,  jeszcze obecnie tam jest jakaś tabliczka gdzie to było, ale to już raczej,  to już jest ta hala zarośnięta.

00:17:11.430 --> 00:17:16.380
Bo już tyle lat to baranów nie ma, barany poszły w niepamięć.

00:17:17.710 --> 00:17:45.760
Orkiestra wiejska, dęta grała przeważnie na festynach. Najwięcej na festynach, które organizowała straż, była jedyną organizacją we wsi, która organizowała takie festyny, zabawy w domu ludowym. Ci muzykanci tak ich można nazwać również nieraz się zbierali i po wsi tak grali na imieninach gdzieś, obchodzili takie ważniejsze, popularniejsze imiona jak Józef, Antoni, jeszcze tam Jan i tak chodzili koło domów i grali.

00:18:06.490 --> 00:18:10.870
No  nie raz im to schodziło od wieczora do późnej nocy.

00:18:12.090 --> 00:18:42.200
No, ale to było takie spotykane i coś się działo we wsi,  coś było słychać. W latach 50. pamiętam jeszcze w początkowych latach 60  to były latem powoływane takie warty nocne  po 2 ludzi chodziło, strażak tam chodził plus jeszcze jakiś tam mieszkaniec Roczyn i tak wędrowali nocą po wsi i  pilnowali bezpieczeństwa przeciwpożarowego, bo największe zagrożenie było właśnie wtedy w czasie żniw i omłotów.

00:18:42.260 --> 00:19:07.080
To w  lato było ciepło, sucho i wtedy było najłatwiej o wybuch pożarów i innych zdarzeń. Prowadził to i pilotował, to zawsze przeważnie sołtys.

00:19:07.770 --> 00:19:20.120
Tych sołtysów w tamtych czasach to no zresztą nie było dużo, bo był taki pan Pabiś, później po  nim nastał Władysław Sordyl, który był bardzo, bardzo długie lata.

00:19:22.270 --> 00:19:37.940
Po wojnie do lat 60/70 to jeszcze było bardzo dużo tych drewnianych domów w Roczynach. Stopniowo już od 60 lat to budownictwo normalne, ogniotrwałe: cegły, pustaków i z siporexu się zaczęło rozwijać.

00:19:38.080 --> 00:19:50.720
No zresztą budowali wtedy, w tamtych czasach z takich materiałów, jakie były dostępne.

00:19:51.520 --> 00:20:20.620
Częściowo i sami robili pustaki czy cegłę. Wtedy w 60 latach to było bardzo popularne robienie cegły samemu sobie. Stały te piece, później na wsi i dymiły kurczę, bo to było wszystko opalane, wypalane węglem. Przy okazji tych pieców to również wypalali wapno nawet, do środka kładli, które używane później było przy murowaniu.

00:20:22.690 --> 00:20:31.800
A obecnie no to już bardzo mało tych domów zostało drewnianych, a które zostały, to już są hołubione i konserwowane, żeby jeszcze jak najdłużej ostały





Ścieżka rekordu

Jednostka archiwalna o nazwie [AUDIO] Wspomnienia Kazimierza Rajdy z OSP Roczyny

Dane podstawowe

Pliki załączone do rekordu