Lechwar, Jan

wersja cyfrowa dostępna na miejscu

Długoletni działacz Ochotniczej Straży Pożarnej w Inwałdzie Jan Lechwar (ur. 1941) opowiada wspomina dawne dzieje: o tym, jak poprzez zasadniczą służbę wojskową trafił do Inwałdu, mówi o pracy w wojsku jako szewc, wspomina również inwałdzkiego szewca. Podaje przepis na „warzonkę” - specyfik kowalski. Opowiada o pałacu Romerów, swojej pracy jako kierowca, o tym jak przebiegało dawniej świniobicie.  

2.JPG

PL_1061/AGA/123/002/128468-thumbnail_2.png

128468-thumbnail_2.png

PL_1061_AGA_123_002.JAN_LECHWAR.mp3

00:00:01.520 --> 00:00:05.940
Zacznijmy od tego, że urodził się pan w 1941 roku.

Tak.

00:00:06.660 --> 00:00:11.050
I urodził się pan właśnie w tej miejscowości, która się nazywa?

Sowina.

00:00:13.380 --> 00:00:15.700
Jak to się stało, że pan trafił tutaj?

00:00:17.920 --> 00:00:18.830
Ja byłem w wojsku w Wadowicach - Podhalanina.

00:00:20.440 --> 00:00:38.610
Jak kiedyś wyglądało wojsko, w sensie no służba w wojsku? 

Służba w wojsku?  To była za Jaruzelskiego, to była politycznie okropnie, tu kiedyś w Wadowicach była jednostka karna.

00:00:39.780 --> 00:00:55.500
Potem się to jakoś przekotłowało, coś zmienili, no i zrobili podhalanina, to ino była jedyna jednostka tu na na terenie też było koło tysiąca chłopów nas tu było w Wadowicach, a potem zaczęli tego i przenieśli do Nowego Sącza tę jednostkę, a te koszary zaś sprzedali i skończyło się

00:01:09.290 --> 00:01:32.740
Czynna służba była dobra ino była okropna dyscyplina. Tu Kiszczak był z Roczyn, to nieroz wpadał: Chcą przyjść do was kierowcy bez niczego, tak podobnie do jednostki tego, a przecież no potem trzeba było Kiszczakowi zdawać co się dzieję.

00:01:33.740 --> 00:01:42.690
I żonę pan poznał gdzieś tutaj?

Tak.
 
A gdzie dokładnie? 

A to my w tych Targanicach na takim wieczorku, na takiej zabawie jom poznał no i.

00:01:43.990 --> 00:01:55.120
jako żołnierz?

No tak tak

A służba trwała ile lat?

24 miesiące.

00:01:57.440 --> 00:02:02.100
Ja co do dnia odbębniłem.

00:02:03.700 --> 00:02:11.130
Czyli Pan pracował tam w tym wojsku też jako szewc tak?

Tak, ja byłem na plutonie gospodarczym.

00:02:12.830 --> 00:02:19.540
I  co pan tam musiał robić?

Z butami my robili,  drugi żołnierz też był przy mnie z młodego rocznika.

00:02:20.890 --> 00:02:29.920
To my ino buty naprawiali, bo przed tym były buty na skórze tego to trzeba było przybijać no podkówki, szpice i izolować trzeba było, no naprawy ogólne - co się dało.


00:02:40.140 --> 00:02:56.530
Czy  później po wojsku pan też się zajmował tym?

Zacząłem, ale zrezygnowałem z tego, bo to jest niewdzięczna robota.

A czy tutaj w Inwałdzie, bo ożenił się Pan w którym roku?

W 66'.

Czy tutaj w Inwałdzie był wtedy szewc?

Był był.

I kto był szewcem?

00:03:11.250 --> 00:03:13.050
Tychowicz Piotr.

00:03:16.090 --> 00:03:19.900
On  rodem pochodził chyba z Rumuni czy skądś bo on w wojsku był i zdezerterował.


00:03:27.510 --> 00:03:42.540
Jak przechodziły wojska tu przez Inwałd to zdezerterował i gdzieś tam się ukrywał i potem się łożenił tu i ówdzie tak na (NIEZROZUMIAŁE) tego i on tam, a tu w Inwałdzie koło kościoła wynajmował budynek co szewc to prowadził.

00:03:43.580 --> 00:03:54.570
U niego robił tak tego, bo to robił przeważnie nowe buty, starymi się nie zajmował to u niego robił tak dorywczo, jak to się mówi: na cicho, na czorno, a tak potem on zrezygnował z roboty bo nie było takiego zbytu no i ja też nie kombinowałem otwierać żadnych warsztatów bo on się chwycił kierownicy i (NIEZROZUMIAŁE)


00:04:08.470 --> 00:04:33.340
Jak się robiło warzonkę? Kto robił warzonkę? Każdy umiał?  

Masło się grzało na rafie w gornku, jak się masło rozpuściło i wrzało to się wlewało czysty spirytus do tego.

00:04:34.550 --> 00:04:52.360
I to się piło gorące, ciepłe, to się robiło u kowala, bo mogła se pani w domu zrobić, ale jak robili u kowala gdzie się przedtem kuło te koła nie,  rafę się naciągało... 

00:04:54.160 --> 00:04:59.130
Jeden nie zrobił nic, ani dwóch to trzeba było 3-4  chłopów.

00:04:59.870 --> 00:05:29.610
Rafę się grzało w ogniu, co  się pokrywało, błotem się smarowało, do ognia, żeby się to zlepiło, zasklepiło kowal wyszykował wszystko, rafę nagrzał. No i chłopy  to brali we dwóch, we trzech tę rafę na tego i potem takimi łapami naciągali na te rozumisz, na to koło naciągli no to to koło do wody żeby wychudzić.

00:05:30.920 --> 00:05:34.270
No i żona tego kowala miała krowy (NIEZROZUMIAŁE) to zrobimy se warzonkę no.

00:05:35.830 --> 00:06:07.620
A ten księżulek okropnie był za takimi hercami różnymi no to było tak: ten nie pił, ten nie lubiał to tam swoje takie... Nie chcę przygrywki do powiedzenia, ale te warzonkę się na rafie robiło. Wkładało się rafę do łognia aż była czerwono,  kładło się ją na kowadło gornek, no to nim tego, to się masło pod piernikiem roztopiło tak jakby  i wlewali no i każdy miał swój garnuszek bo nie było jak teraz - szklonki. 

00:06:07.970 --> 00:06:21.950
Ino te aluminioki, a było pobielane, no i pili z tego, to było tak gotowane, że na pięciu, na sześciu rozlewał na roz no i.


00:06:26.190 --> 00:06:29.650
No i dziękuje i po robocie, po piciu.

00:06:31.140 --> 00:06:45.410
A tą warzonkę to pan pił jeszcze gdzieś indziej oprócz tego kowala?

Nie nie,  tyle ino co w Sułkowicach u kowala  też żem pił, bo to u kowala przeważnie te warzonki  robili, pili, a tak to w domu to nikt nie respektował takiego picia tak.

00:06:53.670 --> 00:07:05.090
A kto był Kowalem?

Najpierw był Stuglik Jasiek tego łojciec, a potem Józek Stuglik był kowalem.

00:07:06.770 --> 00:07:20.030
Czy pan słyszał o tym, że tutaj w zamku w Inwałdzie był dom dziecka, były kolonie letnie, czy pan coś pamięta z tego?

Taa! 

Czy mógłby pan coś opowiedzieć o tym? No bo nie każda wieś ma zamek jakby no nie.

00:07:21.010 --> 00:07:29.770
To było, proszę panią, kiedyś spółdzielnia produkcyjna się opiekowała tym, potem, że nie mogła dać rady, to z początku tam mieszkali pracownicy spółdzielni produkcyjnej.

00:07:31.180 --> 00:08:01.850
Potem rozumisz wzięła to kolej w dzierżawę, kolej miała paręnaście lat i później  jak kolej to miała pod sobą, to był tamok dzieci na kolonii i takie kursy były do konduktorów z kolei, no odbywały się, takie cudawianki były, a potem łokres, że kolej się wymówiła z tego no i w końcu doszło do tego, że kupił Stuglik ten zamek. 

00:08:18.410 --> 00:08:43.520
No i on to już remontował tego, bo tam w środku w pałacu były ładne 2 maszyny do kąpania tego. Do tego takie prawdziwe maszyny i było takie co: hrabstwie se siedzieli takie stoliki były tego rozumi? Ale później to już zaczęli rozwalać, dewastować no i.

00:08:46.320 --> 00:08:51.390
Rozumiem, jeszcze mam pytanie dotyczące tych różnic, ponieważ urodził i wychował się pan w innej części Polski. To jak pan przyszedł tutaj po wojsku i się ożenił ze swoją żoną, to jakie pan widział takie różnice pomiędzy życiem tam a życiem tu?

00:09:11.200 --> 00:09:40.910
Ja do najbliższego miasta miał tam 6 km, trzeba było iść na nogach, potem się dopiero do Jasła dostawało autobusem, a tu było inne życie były tu zakłady i tego to wszystko stamtąd z  rzeszowskiego wszystko jechało tu na zbity pysk, bo do AZPB, do WSW każdy szukał roboty za parę złotych żeby się ino (NIEZROZUMIAŁE),  a potem tak się człowiek rozglądał tego i o.

00:09:41.500 --> 00:10:00.310
(NIEZROZUMIAŁE), ja na WSW na 2 zawody robiłże,  żem nie poszedł na kopalnię do robotę, a mnie  ciągli chłopoki, bym w innych portkach chodził jakbym poszedł na kopalnię, a chwyciłem się kierownicy, no i tak przejeździłem 30 lat Bogu dzięki.

00:10:02.680 --> 00:10:03.670
Na czym polegała pana praca? Gdzie pan jeździł?

00:10:04.650 --> 00:10:16.870
Z początku jeździł w trans-budzie. Najpierw PKS'ie, wszędzie na towarówkach. W trans-budzie przerobił 11 lat żem przejeździł tego.

00:10:17.880 --> 00:10:21.730
Później poszedł tu do spółdzielni produkcyjnej i tu 10 lat autobusem.

00:10:22.810 --> 00:10:49.660
W międzyczasie jak nie było jazdy na autobusie, tom robił na koparce, na traktorze takie wszystkie te, żem przywoził ludzi do roboty i odwoziłem ludzi do roboty, to ja tak 5-6 godzin  na koparce, na traktorze jak coś trzeba było robić na warsztacie czy gdzie kazali, ale tak to przeważnie mój był autobus i wycieczki, gdzie wynajmowali to...

00:10:57.730 --> 00:11:05.270
A nie to, żem szukał klienta, żeby jechać gdzieś na wycieczkę. Najwięcej to jeździłem na Bieszczady, na Solinę.


00:11:11.630 --> 00:11:26.280
No i parę razy byłem z dziećmi nad morzem, czy na kolonie się woziło, taki układ chwyciłem z "Beskidami" Ze Suchej z kierowniczką  taką z Andrychowa i ona jak trzeba było no to brała autobus, wynajmowała i jechało się tam.






00:11:27.870 --> 00:11:44.510
Jak to się odbywało?

Przyszedł, zabił tego, było koryto to trzeba było wodę mieć wrzącą, parzyło się świnie, nożami się skrobało ze sierci. 

00:11:46.930 --> 00:11:53.770
Potem ją wieszoł na tego, musiała wisieć, żeby główkę urżnąć.

00:11:54.720 --> 00:12:09.260
Mycie, skrobanie, odnowa, pucowanie żeby tego,  no i rozbirał, ćwiartował tego, jelita się chytało do miednicy  czy do banioka tego, żeby się to zmieściło bo to kupę jelit.

00:12:10.380 --> 00:12:41.070
Rozebrał tego no i połówki wycinał,  kotlety osobno, żeberka osobno, głowę, kark, na kiszki, na salcesony odcinał no i głowę rombał, wkładał do gora żeby ugotować bo na  kiszki, na to, na salcesony i na wszystko. No i kotlety osobno wycinał to wszystko, słoninę osobno.

00:12:41.770 --> 00:12:51.950
No i się robiło kiełbasy, no to się robiło, tam się trochę wołowiny dokupiło bo mało było z wieprzowiny tego. 

00:12:52.990 --> 00:12:54.600
No i wędziło się i powstawała świnia.

00:12:55.970 --> 00:12:58.050
A gdzie się wędziło?

00:12:59.550 --> 00:13:04.320
To sąsiad miał wędzok taki w domu zrobiony no i.

00:13:05.840 --> 00:13:09.860
I wędzidło się u niego, szło się z drzewem do niego wszystko no i.

00:13:12.090 --> 00:13:41.530
A jakim drzewem się wędziło?

To musi być drzewo liściaste, przeważnie buk, śliwka, czereśnia, broń boże nie olcha i nie wierzba bo to są gorzkie drzewa, by niedobre mięso było.  Się szynki tak samo wędziło,  szynki się sznurowało bo teraz kupisz gotowe takie siatki a przed tym  trzeba było sznurować dratwą. 

A ile osób z domu brało udział, pomagało temu rzeźnikowi?

00:13:41.960 --> 00:13:56.600
To tam przeważnie żona (NIEZROZUMIAŁE), ale mało było tego, bo tak to chłopy: 2-3 chłopów było koło niego co mu pomagali.

00:13:58.140 --> 00:14:15.690
Ile trwała taka praca?


Cały dzień: od rana do nieraz ósmej wieczór, do dziesiątej wieczór, zależy jaka dużo świnia była, jakie wymogi, ile się kaszanki robiło,  ile pasztetówki, ile takie, no takie swojskie.

No i on wszystko robił?

Wszystko.

00:14:17.520 --> 00:14:25.840
Tu się pomagało, czasem się mięso na kiełbasy mielało, bo nie było maszynek na prąd ino ręcznie hejże.

00:14:28.020 --> 00:14:35.260
Kiedyś to 3-4 godziny trzeba było, to na zmianę drugi przychodził,  no chłopi.

00:14:37.870 --> 00:14:43.190
No i trzeba było płyn wypić jakiś od czasu do czasu, żeby gardło nie zaszło.

00:14:44.500 --> 00:14:46.370
Taka tradycja?

Tradycja.

00:14:47.620 --> 00:15:05.870
No i po robocie trzeba było też połknąć coś, żeby uroczystość była, no i mięsa porozkładane na korytach, na tym, na tamtym, żeby to wychudło, żeby się nie zepsuło. Najlepiej to się ubiło taką świnię zimą jak chłód był.



JEDNOSTKA ARCHIWALNA o nazwie [AUDIO] Wspomnienia Jana Lechwara związane z OSP w Inwałdzie

Ścieżka rekordu

Dane podstawowe

Pliki załączone do rekordu